Họa phái thể hiện Tân ấn tượng

Lối vẽ Ấn Tượng tuy chinh phục được công chúng, sau mười năm phổ biến đã lộ dần những sở đoản mà chính nhiều người trong nhóm cũng nhận ra: để không khí lu mờ các khía cạnh, chỉ ghi qua ánh sáng vi vút tuy nhiều khi cảnh gợi mở thường xóa bỏ mất hình khối của mọi vật, song bản thể thực tại phải được biểu hiện, khiến bố cục vững chãi thì tác phẩm mới mang tính cách trường tồn.

Để tránh những nhược điểm kể trên, Renoir từ 1880 đã sớm trở lại với đường lối Rubens và Ingres với hình thể rõ rệt ở những bức khỏa thân lộng lẫy.

Nhưng Seurat còn đi xa hơn. Sau khi nghiên cứu những khám phá mới của các nhà quang học Chevreul, Helmholtz và Rood, họa sĩ muốn dung hòa những vẻ linh động huyền ảo của Ấn Tượng với nhu cầu xây dựng hình ảnh vĩnh cửu trên tranh theo những luật thiên nhiên ở nhãn giới mà khoa vật lý đã phơi bày:

Ánh sáng và hình ảnh mỗi vật dù thoảng vào mặt cũng rung rinh vài giây, chưa tắt thì nhãn quang đã tiếp nhận hình ảnh vật khác khiến các xúc động hỗn hợp thành một cảm tưởng bao quát. Ánh đỏ chưa biến đã trộn với ánh xanh ánh vàng nên ta thấy sắc chung vàng-xanh-đỏ khác hẳn mỗi màu riêng, nhất là khi khoảng màu hẹp để mắt dễ nhìn nhận.

Port de Bessin của Seurat

Sự nhìn nhận càng dễ vì mắt còn nhờ sự tương phản sáng tối mà Ấn Tượng đã coi thường mà bỏ qua. Trên mỗi vật, ánh và bóng chọi nhau mạnh nhất ở các góc các khía (nghĩa là các đường nét phân cách mặt này mặt khác, giới hạn đồ này đồ kia). Vì vậy mà Seurat đã tìm ra và theo những phương pháp sau:

1. Chia thành vết lấm tấm, những nét bút mà Ấn Tượng đã có sáng kiến buông nhẹ quệt ngắn. Các vết màu nhỏ lăn tăn giao ứng trong mắt khán giả. Cách chấm điểm đó được gọi là pointillisme

2. Cho đậm - nhạt đối lập rõ rệt nhất ở khía cạnh phân biệt hay nối liền các mặt. Sáng đi dần đến mờ và tối sẫm ở góc rồi lại mờ đi và tới khoảng sáng

3. Không thiên hẳn về đường nét, màu sắc hay ánh bóng... Có đủ các yếu tố thể hiện thì mới là hòa hợp mà hòa hợp là mục đích nghệ thuật. Một vật phải hiện rõ và được sắp đặt trong một toàn cảnh có quy mô nhất định vạch theo lý trí chứ không mập mờ buông thả tùy cảm giác thoáng qua.

Tóm lại Serat phần nào đã trở lại Cổ Điển mà không thoái hóa vì dung nạp cả ưu điểm của Ấn Tượng.